شنبلیله = Fenugreek = الغاريقا (حُلْبَة )
شنبلیله یا شنبلید، گیاهی است از تیره باقلائیان و توانایی هم‌زیستی با باکتری‌های تثبیت کننده ازت را داشته و می‌تواند بخش زیادی از از نیتروزن مورد استفاده خود را تولید کند.شنبلیله گیاهی است علفی به ارتفاع ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر با گلهایی منفرد و به رنگ روشن که رنگ میوه‌های آن زرد تا قهوه‌ای است.
این گیاه بومی ایران بوده و در بیشتر نواحی ایران از جمله آذربایجان، اصفهان، فارس، خراسان، سمنان و دامغان می‌روید و به عنوان سبزی خوراکی کاشته شده و مصرف می‌شود. علاوه بر برگ‌های سبز گیاه شنبلیله، دانه آن نیز سرشار از مواد مغذی می‌باشد و ارزش غذایی بالایی دارد.
شنبلیله گیاهی است که عموما در نواحی اطراف دریای مدیترانه و جنوب آسیا رشد می‌کند و در کشورهای هند، چین، پاکستان، ایتالیا، مصر، یونان و … به وفور یافت می‌شود. همچنین از گیاهان بومی کشور ایران به شمار می‌آید. لازم به ذکر است که علاوه بر برگ‌های سبز گیاه شنبلیله، دانه شنبلیله نیز سرشار از مواد مغذی می‌باشد و ارزش غذایی بالایی دارد.
این گیاه سرشار از مواد معدنی چون: مس، پتاسیم، کلسیم، آهن، سلنیوم، روی، منگنز و منیزیم می‌باشد و از نظر ویتامینی نیز دارای انواع ویتامین‌های گروه B مانند تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، پیریدوکسین، فولیک اسید و نیز ویتامین A و C می‌باشد. علاوه بر موارد ذکرشده، دانه‌های این گیاه سرشار از پروتئین، لیزین، تریپتوفان، استروئید ساپونین و دیوسژنین (ترکیبی که خواص شبه استروژنی دارد) می‌باشد.
شنبلیله از زمان‌های دور به عنوان بزرگ کننده سینه شناخته شده و حاوی دایوسگنین است که به استروژن مصنوعی نیز معروف است. مشخص شده است که این گیاه به ترویج رشد سلول‌های جدید سینه و در نتیجه افزایش اندازه و پُری سینه کمک می‌کند. از تمام گیاهان مورد استفاده برای بزرگ شدن سینه‌ها شنبلیله دارای بالا‌ترین غلظت ترکیبات گیاهی مؤثر است. دایوسگنین، یک ساپوگنین استروئیدی است، یعنی ترکیبی آغاز کننده برای تولید بیش از 60٪ از کل تولید‌های استروئیدی در صنعت دارویی. دیگر ساپوگنین‌های موجود در دانه شنبلیله شامل یاموگنین، گایتوگنین، تایگوگنین، و نئوتایگوژن‌ها می‌باشند. در حالی که شنبلیله بهترین گیاه برای افزایش زیبایی زنانه در نظر گرفته شده است، به تحریک جنسی کمک می‌کند، قند خون را تنظیم می‌کند، و همچنین حاوی کولین است که به فرایند فکر کردن کمک می‌کند. شنبلیله در مطالعات متعددی که در مورد درمان دیابت و پیشگیری از سرطان پستان صورت گرفته، مرکز توجه بوده است. قابلیت تنظیم هورمونی این گیاه به درمان سندرم قبل از قاعدگی و یائسگی کمک می‌کند. آنتی اکسیدان موجود از این گیاه روند پیری را کُند کرده و به جلوگیری از بیماری‌ها کمک می‌کند. این گیاه همچنین برای مقابله با برونشیت، تب، گلو درد، زخم، تورم غدد، ناراحتی‌های پوستی، دیابت، زخم معده، و سرطان به کار گرفته شده است. شنبلیله برای ترویج شیردهی و به عنوان یک داروی مقوی غرایز جنسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شنبلیله دارای یک اسید آمینه به نام هیدروکسی ایزولوسین 4 است که به نظر می‌رسد تولید انسولین را در بدن افرادی که دارای سطح قند خون بالا هستند، افزایش می‌دهد. تولید بالاتر انسولین ممکن است قند خون را در بسیاری از افراد کاهش دهد. در برخی از مطالعات انجام شده روی حیوانات و انسان‌ها با دیابت و کلسترول بالا، نشان داده شده است که شنبلیله به کاهش سطح کلسترول خون و همچنین سطح قند خون کمک می‌کند. با این حال، هیچ اثر پایین آوردن قند خون در حیوانات غیر دیابتی نمی‌شود. به همین ترتیب افراد با سطح کلسترول نرمال نشان داد هیچ کاهش قابل توجهی در کلسترول‌شان در حالی که شنبلیله مصرف می‌کردند نداشتند.
برخی از شواهد نشان می‌دهند که شنبلیله ممکن است مصارف دیگر پزشکی نیز داشته باشند. شنبلیله می‌تواند مقدار اگزالات کلسیم را در کلیه‌ها کاهش دهد. اگزالات کلسیم اغلب به ساخت سنگ کلیه کمک می‌کند. در مطالعات حیوانی، شنبلیله شانس ابتلا به سرطان روده بزرگ را با مسدود کردن عمل آنزیم‌های خاص کاهش داده است.
این گیاه به صورت موضعی نیز مصرف می‌شود. بافت ژلاتینی دانه شنبلیله ممکن است برخی مزایا را برای پوست داشته باشد، برای مثال اگزما و دیگر التهابات پوستی را التیام بخشد. این ماده ژلاتینی را همچنین به عنوان یک ضماد گرم برای از بین بردن درد‌های عضلانی و درد نقرس مورد استفاده قرار می‌دهند.
زمینه مصرف گیاه شنبلیله:
ضد نفخ؛ تسکین دهنده؛ خلط آور؛ ملین؛ بزرگ کننده س تنظیم کننده قند خون؛ ینه؛ افزایش دهنده شیر مادر؛ افزایش دهنده میل جنسی؛ درمان کننده سندرم قبل از قاعدگی؛ حاوی آنتی اکسیدان‌ها؛ درمان علائم یائسگی؛ درمان دیابت؛ درمان تب؛ درمان گلو درد؛ درمان زخم؛ درمان تورم غدد لنفاوی؛ درمان ناراحتی‌های پوستی.
اثر شنبلیله بر هورمون‌های مردانه
در رابطه با اثر مواد شیمیایی موجود در شنبلیله بر تستوسترون که هورمون مردانه می‌باشد، اختلاف نظر وجود دارد. شنبلیله سرشار از تستوفن می‌باشد که در بدن تبدیل به تستوسترون می‌شود. گفته می‌شود مصرف این گیاه تنها تستوسترون آزاد در بدن را افزایش می‌دهد. از طرفی دیگر تستوفن، باعث افزایش سطح پرولاکتین می‌شود که برای شیردهی در مادران شیرده لازم است و نیز باعث افزایش اندازه سینه می‌گردد که در مردان نامطلوب است. به نظر می‌رسد اثر شنبلیله بر افزایش سطح هورمون‌های زنانه بسیار بیشتر از هورمون‌های مردانه مانند تستوسترون می‌باشد.
افزایش ساخت عضله توسط شنبلیله
بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که شنبلیله میزان تستوسترون را چندان افزایش نمی‌دهد. ولی می‌تواند به عنوان یک مکمل گیاهی باارزش، جایگزین استروئیدهای آنابولیک در ورزشکاران شود. به نظر می‌رسد مواد شیمیایی فعال موجود در شنبلیله بدون افزایش سطح تستوسترون، خود به تنهایی خاصیت آنابولیک دارند و باعث افزایش ساخت عضلات می‌شوند. از دیگر اثرات فیتوکمیکال های موجود در شنبلیله افزایش میل جنسی و قدرت مردانگی در آقایان می‌باشد.