تره = leek = كُرّاث
در زبان فارسی به آن «تره»،گفته میشود البته نامهای محلی تره در غرب ایران «کور»، در شمال ایران «کوار» و در برخی مناطق نیز «گندنا» میباشد. در کتاب های سنتی عربی به نامهای «کراث»، «کراث رومی»، «کراث البقل» و «کراث المائده» آمده و در جایی نیز از آن به عنوان «کراث الثوم» نام برده اند.
سبزی تره، گیاهی ۲ ساله و پایا، با برگ های باریک و گاهی پهن، دراز، غالبا خمیده و افتاده به رنگ سبز تیره است. قسمت های پایین ساقه سفید بوده که به پیاز کوچکی در داخل خاک منتهی می شود. گل های آن سفیدرنگ، مجتمع به شکل چتر بزرگ کروی است. گلی که از آنها دانه های سیاه، پهن و ناصاف تره به دست می آید، کلا دو نوع می باشد یکی نوع تابستانی کوتاه و نازک، که از طریق کشت بذر در ابتدای بهار به دست می آید و دیگری نوع زمستانی آن تره فرنگی بسیار بلند و گاهی به یک متر می رسد با برگ های پهن و قوی می باشد که کشت آن در اواخر زمستان از طریق کاشت بذر در شاسی انجام می شود.
ترکیبات شیمیایی تره
در تره مقدار کمی ارسنیک و اسانس روغنی وجود دارد که بخش اصلی و عمده آن را الیل دی سولفید تشکیل می دهد. در پیاز تره مقداری الیئین، الانین، ارژی نین، اسپارتیک اسید، اسپاراژین، لوسین، هیستیدین، تریپتوفان، والین، متیونین، پرولین، فنیل الانین، ترئونین و سرین وجود دارد.
مواد موجود در 100گرم تره
آب |
۸۵ گرم |
هیدرات های کربن |
۱۱ گرم |
نیاسین |
۵/۰ میلی گرم |
خاکیتر |
۹/۰ گرم |
تیامین |
۱۱/۰ میلی گرم |
فسفر |
۵۰ میلی گرم |
سدیم |
۵ میلی گرم |
ویتامین C |
17میلی گرم |
پروتئین |
۲/۲ گرم |
ویتامین A |
40واحد بین المللی |
آهن |
۱/۱ میلی گرم |
کلسیم |
۵۲ میلی گرم |
رایبوفلاوین |
۰۶/۰ میلی گرم |
خواص و کاربردهای تره
- تره سبزی خوردنی برگی است که مصرف آن منافع بسیاری دارد.
- برای درمان روماتیسم و بیماری های کبدی همچنین ضدعفونی کننده روده ها می باشد.
- ضماد تره برای نرم کردن ورمها نیز کارساز است.
- از لحاظ خواص غذا و درمان مانن سیر و پیاز است ولی ببه دلیل اینکه طعم و بوی ملایم تری دارد خوشبوکننده دهان است.
- موجب برطرف شدن ناراحتی طحال است.
- سبزی تره به موجب ادرارآور بودنش برای دفع سنگ کلیه، آب آوردن بافت ها و تسکین قولنج مفید میباشد.
- مصرف تره تازه برای رفع چاقی، نقرس، تسکین درد مفاصل، رفع یبوست دائمی و سوءهاضمه مفید است.
- برای درمان کهیر و رفع خارش پوست، مالیدن آب و یا له کرده تره بر روی پوست مفید است.
- برای رفع ذات الریه و رسوبات ادراری، جوشانده تره بسیار کارساز است.
- برای از بین بردن زگیل، مخلوط آب تره با سماق اثر شفابخش دارد. باید این مخلوط را روی زگیل بگذارید تا آن را از بین ببرد.
- برای دفع سنگ کیسه صفرا و تورم طحال، خوردن تره پرورده شده در سرکه، مفید است.
- خوردن ۱۵ گرم آب تره خام خونریزی بواسیر را قطع کرده و همچنین استفاده تره پخته و نیم گرم در محل بواسیر، اثری شفابخش دارد.
- جوشانده تره و شربت تره برای درمان گرفتگی صدا، سرفه، زکام، برونشیت و کلیه اختلالات دستگاه تنفسی بسیار موثر است.
- تره برای کنترل فشار خون مفید بوده و برای معالجه کلیه عفونت ها موثر است.
- مصرف ۹ گرم تخم تره بو داده در روز، برای درمان نفخ شکم و اسهال مزمن مفید می باشد.
- برای درمان کک و مک، پیسی، تسکین دردهای های عصبی، و تحریک های جلدی استفاده از مرهم تخم تره موثر است.
- سوپ و شربت تره برای درمان گلو درد، گریپ، سیاه سرفه مفید بوده و اثر خلط آور دارد اگر کمی عسل به آب تره اضافه کنید بسیار مفیدتر است.
فواید تره در طب سنتی
از نظر حکیمان طب سنتی تره از لحاظ طبیعت بسیار گرم و به طور متوسط خشک است خواص آن لطیف کننده، گرم کننده، بازکننده انسدادها و گرفتگی ها است.
اگر برگ تره را له کرده و در سرکه مخلوط کنید و به پیشانی بمالید خون ریزی بینی را قطع میکند.
مالیدن تره با کندر و سرکه و ریختن آن در بینی هم موجب قطع خون ریزی بینی می شود.
خوردن تره بازکننده گرفتگی های کبد، موجب تقویت هاضمه، کمر و ملین است.
تره ترشح ادرار و حیض را زیاد می کند بدین معنی که مدر و قاعده آور است.
تره اگر با طعام و بعد از طعام مصرف شود به هضم غذا کمک کرده و مانع ترش شدن غذا می شود، نیروی جنسی را تقویت کرده و مزاج را لینت می دهد.
خوردن ۱۵ گرم آب تره خون بواسیر را قطع می کند، اگر با عسل مصرف شود محرک نیروی جنسی میباشد.
برای بیماری های ترسینه و سرد، ورم های ریه و نرم کردن آن موثر است و با آب جوشانده جو یا تره پخته با جو برای درد سینه، سر و تنگی نفس مفید است.
شیاف برگ کوبیده تره به تنهایی یا با داروهای مناسب برای خشک کردن رطوبت های رحم موثر است. مخلوط سرکه، روغن گل و قطره های تره برای کاهش درد گوش موثر است.
مرهم تره با سماق برای زگیل، مخملک، و مرهم تره با نمک نیز برای التیام زخم های بد مفید است.
مرهم تره برای گزیدن مار افعی، خوردن تره با آب عسل هم برای خنثی سازی سموم حیوانات موثر است.
خوردن ۱۰ گرم از تخم تره با ۱۰ گرم تخم مورد برای قطع خون ریزی از هر عضو بدن و همچنین رفع امراض سرد مفید است. علاوه بر این محرک اشتهاست، گازهای روده را تحلیل برده، و شکم روش را بند می آورد و بازکننده گرفتگی های بلغمی مجاری کبد است.
نکته بسیار مهم: توجه داشته باشید سبزی تره از پیاز بسیار نفاخ تر و دیرهضم تر است، بینایی چشم را کاهش می دهد و موجب خرابی لثه و سوزاندن خون نیز می شود، به همین سبب برای گرم مزاجان مضر می باشد و باید با کاسنی و گشنیز تازه مصرف شود.